De FOD volksgezondheid lanceert campagne voor bewust gebruik van psychofarmaca

Het gebruik van psychofarmaca in België is zorgwekkend. In 2022 namen ongeveer 3 miljoen Belgen minstens één psychofarmacon*. Dat is 1 Belg op 4. Slaap- en kalmeermiddelen worden het vaakst genomen, op de voet gevolgd door antidepressiva. Psychofarmaca zijn nochtans niet zonder risico. Als voorschrijvers spelen wij een belangrijke rol in een bewust gebruik van deze geneesmiddelen. De FOD Volksgezondheid lanceert hierover een sensibiliseringscampagne. De portaalwebsite www.gebruikvanpsychofarmaca.be biedt extra ondersteuning voor een gepaster gebruik van deze medicatie. 

Onaangepast gebruik

Het gebruik van psychofarmaca, zoals antidepressiva, benzodiazepines, antipsychotica en psychostimulantia, is verontrustend hoog in België. Het gebruik is vaak inadequaat: niet altijd aangepast aan de noden van de patiënt, vaak onterecht verlengd, niet of weinig begeleid, tot een gewoonte gemaakt, … . Psychofarmaca kunnen noodzakelijk zijn in bepaalde gevallen, maar dan wel in aangepaste dosis en gedurende een beperkte tijd. Jammer genoeg maken veel patiënten er chronisch gebruik van, waardoor ze het risico lopen op gewenning en verslaving. 

Geen eenvoudige context

De rol van de huisarts is ruimer dan de diagnosestelling en het voorschrijven van de medicatie. Ze dragen eveneens de verantwoordelijkheid om het gebruik nauwgezet op te volgen en onze patiënten voldoende te informeren, sensibiliseren, motiveren, ondersteunen en waar nodig door te verwijzen.

Het moet gezegd dat de context waarbinnen dit moet gebeuren niet simpel is. De medicalisering van mentaal welzijn is al langer aan de gang. En er is veel druk vanuit de maatschappij, de familie van patiënten en de patiënten zelf om snel oplossingen te bieden. De lange wachtlijsten bemoeilijken het tijdig opstarten van adequate psychologische zorg.

Dialoog met de patiënt en/of vertegenwoordiger

Een eerste stap daarbij: de dialoog openen met de patiënt of diens vertegenwoordiger over diens gebruik van de geneesmiddelen en over de niet-medicamenteuze behandelopties, zoals een andere levensstijl of (psycho)therapie. Vraag door naar de ICE van de patiënt: ideas, concerns and expectations met betrekking tot de medicatie. Eveneens zouden we al bij de opstart van de medicatie voldoende aandacht moeten hebben voor de bijwerkingen. Ook de gepaste duur – niet te kort en niet te lang – en het afbouwen van de medicatie moeten we van in het begin bespreken met de patiënt. 

Multidisciplinaire samenwerking

Overleg met andere gezondheidsprofessionals draagt bij tot een gepaste opvolging van onze patiënt. Als voorschrijvers van de medicatie, spelen wij als artsen vanzelfsprekend een fundamentele rol, maar ook apothekers en psychologen kunnen helpen. Zij kunnen onze gezamenlijke patiënten informeren over een (bijkomende) niet-medicamenteuze ondersteuning. Apothekers kunnen helpen bij een correct gebruik van de geneesmiddelen en de bewustmaking van de risico’s of mogelijke bijwerkingen. Zowel apothekers als psychologen kunnen patiënten aanmoedigen om met hun huisarts in gesprek te gaan wanneer hun situatie evolueert. Multidisciplinaire samenwerking is dus onontbeerlijk voor een bewust gebruik van psychofarmaca.

Ondersteuning op www.gebruikvanpsychofarmaca.be

Met de bewustmakingscampagne “Psychofarmaca: welke risico’s lopen uw patiënten? Samen zorgen voor een gepast gebruik” wil de FOD Volksgezondheid de huisartsen hier extra ondersteuning bieden door de kennis over psychofarmaca te verbreden. Als onderdeel van de campagne lanceert de FOD Volksgezondheid onder andere een portaalwebsite. Deze werd speciaal ontworpen voor artsen, apothekers en psychologen. De portaalwebsite verwijst door naar bronnen op maat, gaande van statistieken tot opleidingen, praktische hulpmiddelen, onderwijsondersteuning, aanbevelingen voor good practices en informatie over projecten rond multidisciplinair overleg. 

Materiaal relevant voor de CRA: Een voorbeeld van een ondersteunend materiaal relevant voor u de CRA is het draaiboek 'psychofarmaca in woonzorgcentra: samen op weg naar minder'. Dit kan een houvast bieden in het opstellen van een beleid rond passend gebruik van psychofarmaca. Ook is er de folder gericht op ouderen 'Medicatie voor slaap, verdriet en onrust: wat je moet weten' kunt u via de website inkijken en bestellen. 

Rol van Domus Medica

Een campagne alleen is niet voldoende. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke zal het huidige beleid rond psychofarmaca verder uitbouwen, samen met verschillende partnerorganisaties zoals de onze. Domus Medica stapt mee in dit project omdat we alleen door goede afspraken te maken met apothekers en andere hulpverleners rond de aanpak een gedragen actie kunnen ondernemen, waarbij beide actoren worden gevaloriseerd voor hun inspanningen.

Raadpleeg alle bronnen op 
www.gebruikvanpsychofarmaca.be

*Bron: IQVIA

Voetnoot: De campagne kwam tot stand op initiatief van de FOD Volksgezondheid in samenwerking met de expertengroep BelPEP (Belgian Psychotropics Expert Platform) en met de ondersteuning van Domus Medica, SSMG, APB, de Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen en UPPCF.